Dom własny architekta Romana Felińskiego przy Alei Armii Ludowej 30 w Warszawie wpisany do rejestru zabytków

środa, 26 lutego 2020 14:34

Podjąłem decyzję o wpisie do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego budynku mieszkalnego położonego przy Alei Armii Ludowej 30 w Warszawie z uwagi na zachowane wartości artystyczne i historyczne.

Przedmiotowa kamienica wzniesiona została ok. 1926 r. wg projektu Romana Felińskiego, wybitnego architekta i urbanisty. Feliński w latach 1919 - 1926 pracował na stanowisku naczelnika w Ministerstwie Robót Publicznych, gdzie zorganizował Wydział Miast i Zdrojowisk. Jednocześnie był stałym zastępcą dyrektora Departamentu Budowlanego. Działał również społecznie jako współzałożyciel i pierwszy prezes Towarzystwa Urbanistów Polskich. W 1926 r. został zwolniony ze służby państwowej, od tamtej pory prowadził w zaprojektowanym przez siebie domu przy ul. Lekarskiej 1 (obecnie Armii Ludowej 30) prywatne biuro architektoniczno-urbanistyczne w którym nadal wykonywał plany regulacyjne miast oraz pracował naukowo.

Dom własny architekta jest elementem „Kolonii Ognisko”. Feliński był projektantem całego zespołu, który obejmował obszar pomiędzy ul. Filtrową, al. Niepodległości (dawniej Topolowa), Aleją Armii Ludowej i Lekarską. Feliński rozpoczął budowę założenia, jednak na ostateczny kształt projektu mieli również wpływ architekci Stefan Kraskowski oraz Józef Krupa. Dom na rogu Lekarskiej i Filtrowej ukończył Stefan Siennicki. Budynki od ul. Lekarskiej miały charakter szeregowych domów jednorodzinnych. Projekty „Kolonii Ognisko” zostały wystawione na Wystawie Związku Miast Polskich Mieszkanie i Miasto w czerwcu 1926 r. Architektura kolonii została także przeanalizowana na łamach czasopisma „Architektura i Budownictwo”, gdzie podkreślano funkcjonalny układ wnętrz i nowoczesne urządzenie poszczególnych pomieszczeń. W prasie architektonicznej jako duże osiągnięcie projektanta przedstawiano też zastosowanie centralnego ogrzewania.

Prawdopodobnie przez całą II wojnę światową, w specjalnie przygotowanej skrytce, w budynku urywała się żona architekta o żydowskim pochodzeniu. Miejsca tego nie opuszczała od września 1939 r. aż do masowego wysiedlenia mieszkańców Warszawy u schyłku wojny. Pracownia Felińskiego została zaś zniszczona wraz z jego archiwum i zbiorem dokumentów.

Na walory artystyczne budynku składa się przede wszystkim jego kostium architektoniczny utrzymany w stylistyce neorenesansowej, obejmujący m.in. arkadowe nisze, pilastry z kapitelami dekorowanymi kimationem, dekoracyjny balkon wsparty na wolutowych konsolach, profilowane gzymsy oraz kule wieńczące narożniki, ryzalit i słupki balustrad. Bryła obiektu ukształtowana została w konwencji i proporcjach kamienicy renesansowej, wzmocnionej narożnymi szkarpami oraz zwieńczonej attyką skrywającą pogrążone połacie dachu. Budynek posiada również walory kompozycyjne jako lustrzany akcent zamykający kraniec zabudowy szeregowej usytuowanej wzdłuż ulicy Lekarskiej. Jego odpowiednik po stronie północnej wpisany został do rejestru zabytków nieruchomych pod numerem rejestru A-22 decyzją z dnia 21.12.2001 r. Dopełnieniem walorów artystycznych obiektu jest otaczająca go posesja zaaranżowana od strony zachodniej jako miejski ogród otoczony murowanym ogrodzeniem, zaś od strony wschodniej trawnik tworzący przestrzeń ekspozycji elewacji bocznej.

Budynek jest również cennym przykładem działalności projektowej architekta Romana Felińskiego, będącego jednym z ciekawszych indywidualności warszawskiego środowiska architektonicznego okresu międzywojnia. Obiekt posiada również walory historyczne jako obiekt bezpośrednio związany nie tylko z twórczością, ale też biografią architekta.

Decyzja jest ostateczna.

prof. dr hab. Jakub Lewicki
Mazowiecki Wojewódzki
Konserwator Zabytków