Nowy wpis do rejestru: kordegarda i brama pałacu w Guzowie

czwartek, 01 kwietnia 2021 11:02

Wpisałem do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego kordegardę wraz z główną bramą wjazdową do zespołu pałacowo-parkowego zlokalizowane przy ul. Łubieńskich 5 w Guzowie z uwagi na zachowane wartości historyczne i artystyczne obiektów. Kordegarda wraz z bramą figuruje indywidualnie w wojewódzkiej ewidencji zabytków nieruchomych, a jednocześnie obiekty zlokalizowane są na terenie zespołu pałacowo-parkowego w Guzowie wpisanego do rejestru zabytków pod nr A-455/62 na podstawie decyzji z dn. 23 marca 1962 r. Obecne postępowanie przeprowadzone zostało na wniosek właścicieli nieruchomości.

Budynek kordegardy i brama pochodzą z okresu przebudowy zespołu przez Feliksa Sobańskiego przeprowadzonej ok. 1860-1880 r. Pałac zaprojektowany według projektu Władysława Hirschla zyskał wówczas tzw. kostium francuski wzorowany na zamkach późnorenesansowych. Za projekt kordegardy prawdopodobnie odpowiedzialny był również Hirschel, o czym świadczą wyraźne analogie formalne. Budowa obiektu zbiegła się z prowadzeniem prac przy parku pałacowym zaprojektowanym przez Waleriana Kronenberga. Kordegarda, zlokalizowana we wschodniej części guzowskiego założenia, pełniła rolę obiektu wartowniczego dla straży pałacowej. Brama wiedzie bezpośrednio do krajobrazowej części parku, otwierając się na aleję przecinającą staw z wyspą. Usytuowana jest w oddaleniu od rezydencji i z dala od jej osi. Na zmianę układu komunikacyjnego całego zespołu wpłynęła rozbudowa zaplecza gospodarczego majątku i założenie cukrowni w l. 20 XIX w. przez Feliksa Łubieńskiego tuż przed wjazdem na teren rezydencji. Podczas późniejszej przebudowy zespołu ze względu na bezpośrednie sąsiedztwo obiektów gospodarczych cukrowni Kronenberg usytuował główny wjazd po wschodniej stronie parku. Dawny trakt na osi pałacu z dekoracyjnym gazonem i fontanną utracił wówczas funkcję paradnej drogi wjazdowej.

Cały zespół guzowskiej rezydencji utrzymany był w formach nawiązujących renesansu francuskiego z elementami wczesnobarokowymi i odwoływał się przede wszystkim do stylu rezydencji królewskich z XVI i pocz. XVII w. (np. Zamek w Blois). Rytmy zdwojonych kolumn i pilastrów, ujmujących duże otwory okienne, strome mansardowe dachy zdobione wysokimi kominami, strzelistymi lukarnami, wieżyczkami oraz dekoracyjnymi zwieńczeniami składają się na charakterystyczną sylwetę pałacu w Guzowie. Budynek kordegardy nawiązuje do motywów architektonicznych rezydencji Sobańskich, co uwidacznia się w formie wieży malowniczo wzbogacającej niewielką bryłę obiektu oraz w sposobie ukształtowania urozmaiconego lukarnami dachu, jak i w zasobie rozwiązań materiałowych. Powyższe komponenty świadczą o znaczących walorach artystycznych budynku. Brama z kordegardą została zaprojektowana w układzie typowym dla zespołów pałacowych i prezentuje charakterystyczny repertuar elementów (pylony pierwotnie zwieńczone latarniami, odniesienia do właścicieli posiadłości widoczne w motywach heraldycznych). Obiekty zachowały nieprzekształconą formę przestrzenną, wykończenie elewacji i elementy artykulacji a także detal rzeźbiarski. Jednocześnie bogatą historię dóbr guzowskich, unaocznia zachowana heraldyka wjazdu. Brama wjazdowa wraz z towarzyszącym jej budynkiem wartowniczym stanowią ważny element założenia przestrzennego okazałej guzowskiej rezydencji i nieodłączną część zespołu, a zachowany zespół bramny jest ważnym komponentem unaoczniającym rozmach przestrzenny założenia i zarazem domykającym jego układ. Kordegarda i brama wpisują się w historię powstania rezydencji, unaoczniając stylistykę zespołu i dokumentując jego pierwotną koncepcję architektoniczno-przestrzenną. Tym samym stanowią obiekty o istotnych wartościach historycznych, osadzone w dziejach rezydencji w Guzowie oraz ilustrujące trendy architektoniczne doby historyzmu.

< Poprzednia		Następna >