Nowy wpis do rejestru zabytków: wieża ciśnień w Nasielsku

poniedziałek, 13 grudnia 2021 16:48

Podjąłem decyzję o wpisie do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego kolejowej wieży ciśnień w Nasielsku z uwagi na zachowane wartości artystyczne i naukowe obiektu. 

Wieża ciśnień w Nasielsku została wzniesiona ok. 1924 r. w trakcie trwającej przebudowy linii wąskotorowej Nasielsk – Sierpc na linię normalnotorową. Do dziś na terenie województwa mazowieckiego przetrwały nieliczne przykłady analogicznych obiektów m.in. w Modlinie, Otwocku, Pilawie, Rudzie Talubskiej, Sierpcu, Sochaczewie, Tłuszczu, Wyszkowie i Żyrardowie. Za autorów projektu, utrzymanego w nurcie architektury narodowej, nawiązującego do form polskiego baroku, uznaje się wybitnych architektów związanych z kręgiem warszawskim – Bronisława Brochwicza-Rogóyskiego i Romualda Millera. Obaj pracowali i kierowali Sekcją Architektoniczną Wydziału Drogowego Dyrekcji Warszawskiej KP.

Koleje Państwowe na początku lat 20. XX w., po uzyskaniu niepodległości przez II Rzeczpospolitą Polską, zostały postawione przed koniecznością kompleksowej odbudowy oraz modernizacji infrastruktury kolejowej. Podczas działań wojennych zniszczeniu uległo 4000 budynków i obiektów kolejowych (w tym 81% istniejących wież ciśnień), które wymagały natychmiastowej odbudowy bądź modernizacji. W pierwszych latach po 1918 r. odbudowano i zbudowano około 600 dworców, 530 magazynów oraz 520 wież ciśnień.

Walory artystyczne wieży ciśnień w Nasielsku dostrzegalne są w nawiązanych do architektury historycznej oraz konsekwentnym zastosowaniu klasycznych detali architektonicznych, takich jak profilowane gzymsy, wykusz wsparty na konsoli, dach w postaci ośmiobocznego hełmu, zastosowanie otworów okiennych o zróżnicowanych wykrojach. Budynek stanowi tym samym realizację utrzymaną w stylu narodowym, charakterystyczną dla architektury okresu międzywojnia,  czerpiącą wzory z detali stylów historycznych. Ponadto stylizowana wieża jest dominantą zabudowy stacyjnej oraz na stałe wpisała się w lokalny krajobraz architektoniczny. Wybudowana w latach 20. XX w. przez Koleje Państwowe wieża ciśnień w Nasielsku stanowi najbardziej wartościowy pod względem architektonicznym i historyczny element założenia budowlanego stacji kolejowej.

prof. dr hab. Jakub Lewicki
Mazowiecki Wojewódzki
Konserwator Zabytków