Urokliwa willa w Pęcicach Małych trafiła do rejestru zabytków

czwartek, 20 stycznia 2022 16:41

Podjąłem decyzję o wpisie do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego willi położonej przy ul. Leśnej 4 w Pęcicach Małych (gm. Michałowice), z uwagi na zachowane wartości artystyczne i historyczne obiektu. 

Willę wzniesiono ok. 1900 r. na gruntach należących do majątku ziemskiego rodziny Lindów, jako posiadłość letniskową. Pierwsze pisemne wzmianki dotyczące budynku pochodzą dopiero z lat 30. XX w. i odnoszą się do ówczesnego właściciela willi, Antoniego Salisa, założyciela popularnego w dwudziestoleciu międzywojennym zakładu gastronomicznego przy ul. Zgoda 4 w Warszawie, oferującego dania gotowe na ciepło i zimno oraz wyroby garmażeryjne. Salis, który w 1926 r. otrzymał koncesję na prowadzenie kawiarni ul. Zgoda w kolejnych latach powiększał i rozbudowywał swój zakład, a najprawdopodobniej w l. 30. XX w. zakupił nieruchomość w Pęcicach Małych. Majątek, zwany „Salisowem” usytuowany w sąsiedztwie stacji Warszawskiej Kolei Dojazdowej „Komorowo”, przy rzece Utrata, obejmował 16 mórg na których znajdowała się m.in. zabudowa gospodarcza. Willa w Pęcicach Małych bez większych zniszczeń przetrwała II wojnę światową, do lat 60. XX w. należała do spadkobierców Antoniego Salisa, w 1966 r. nieruchomość została sprzedana. Obecnie budynek wraz z posesją stanowi własność prywatną. 

Willa przy ul. Leśnej 4 w Pęcicach Małych posiada wysokie walory artystyczne jako indywidualnie zaprojektowane dzieło architektury o charakterze letniskowym z początku XX w. Budynek pomimo stosunkowo niewielkiej skali nawiązuje formą do architektury rezydencjonalnej poprzez rozbudowaną bryłę, przekryte wysokimi dwuspadowymi dachami skrzydła oraz zewnętrzną klatkę schodową zlokalizowaną w wieży zwieńczonej spiczastym hełmem. Wszystkie elewacje otrzymały spójną dekorację z cegły klinkierowej, z pasowym boniowaniem, gzymsami kordonowymi i wieńczącym, dekoracyjnym pasem podokiennym. Dodatkowe efekty zdobnicze osiągnięto poprzez zastosowanie zróżnicowanej kolorystyki cegły, zamkniętych łukiem ostrym blend okiennych czy wprowadzeniu belek drewnianych przy szczytach dachów. Dodatkowo willa wyróżniała się malowniczą lokalizacją w otoczeniu zieleni oraz w zakolu rzeki Utraty. Budynek pełniący funkcje czasowo zamieszkałej willi podmiejskiej w stylu neogotyckim dopasowany został skalą do otoczenia oraz potrzeb ówczesnych użytkowników, stając się jednocześnie dokumentem ich upodobań estetycznych oraz potrzeb materialnych i stylu życia. 

Wewnątrz willi zachował się oryginalny układ funkcjonalno-przestrzenny oraz bogaty wystrój obejmujący m.in. sztukaterie, posadzki ceramiczne i drewniane, ościeżnicową stolarkę okienną z okiennicami i drzwiową wraz z historycznymi okuciami. Szczególną wartość mają ceramiczne piece o bogato dekorowanych kaflach, wyposażone w mosiężne drzwiczki, a także żeliwna kręcona klatka schodowa. Wysoki standard elementów wykończeniowych oraz bogactwo dekorujących je motywów ornamentalnych nadają budynkowi walor unikatowości oraz wyróżniają go na tle okolicznej zabudowy letniskowej. 

prof. dr hab. Jakub Lewicki
Mazowiecki Wojewódzki
Konserwator Zabytków