Nowy wpis do rejestru zabytków: kamienica przy ul. Brzeskiej 21 w Warszawie

wtorek, 29 marca 2022 11:22

Wpisałem do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego kamienicę wraz z terenem posesji, położoną przy ul. Brzeskiej 21 w Warszawie, z uwagi na zachowane wartości artystyczne i historyczne. Postępowanie administracyjne w sprawie zostało przeprowadzone z urzędu.

W 1881 r. posesję nr hip. 215 D (ob. ul. Brzeska 21) zakupił Karol Webner, który zdecydował o budowie dwukondygnacyjnej murowanej kamienicy frontowej z dwiema oficynami bocznymi wzdłuż granic działki. W pierwotnej koncepcji podwórko zamknięte miało zostać za pomocą poprzecznej oficyny, zamiaru tego jednak nie zrealizowano pozostawiając wyłącznie strzępia murów na końcu prawej oficyny. W 1885 roku po śmierci Karola Webnera nieruchomość przeszła w ręce jego córki Julii. Ok. 1900 roku kamienicę zakupił Marceli Frydrychiewicz. Budynek wraz z posesja pozostawał w rękach rodziny do lat 40. XX w. Kamienica zamieszkiwana była przez zróżnicowane grupy społeczne, m.in. urzędników, pracowników kolei, a w oficynach robotników i rzemieślników, również pochodzenia żydowskiego. Jednym z nich był Moszek Szatz, właściciel zakładu krawieckiego, którego malowany szyld z 1930 r. zachował się na elewacji frontowej do dnia dzisiejszego. Budynek wraz oficynami bez większych zniszczeń przetrwała II wojnę światową, w latach 50. i 60. XX wieku prowadzone były drobne prace remontowe. W ostatnich dziesięcioleciach stan techniczny budynku uległ znacznemu pogorszeniu. Aktualnie nieruchomość nakazem organu budowlanego została wyłączona z użytkowania. Obecnie stanowi własność osób prywatnych.

Budynek cechuje się istotnymi walorami artystycznymi dostrzegalnymi w kompozycji elewacji frontowej oraz zastosowanym kostiumie architektonicznym. Pomimo częściowych zniszczeń, nadal czytelny jest bogaty historyzujący wystrój sztukatorski budynku, zindywidualizowany i zróżnicowany w obrębie poszczególnych kondygnacji. Ozdobna fasada budynku wyróżnia się bogactwem dekoracji na tle sąsiednich kamienic, nadając mu indywidualny wyraz artystyczny. Wystrój architektoniczny o skromniejszych formach znajduje się również od strony podwórza. Natomiast wystój wnętrz kamienicy dostosowany został w znacznym stopniu do jej robotniczego charakteru i wynikał z przeznaczenia budynku dla lokatorów o określonej zasobności majątkowej, m.in. drobnych rzemieślników czy robotników. Widoczna jest jednak dbałość o detal, na który składają się elementy dekoracji snycerskich drewnianych klatek schodowych, pozostałości ramowo-płycinowej stolarki drzwiowej, dekoracyjne żeliwne balkony czy drewniane wrota bramne.

Budynek posiada również wartość historyczną i naukową jako dokument wczesnego etapu zabudowy i rozwoju przestrzennego ulicy Brzeskiej. Kamienica, charakteryzująca się mniejszą ilością kondygnacji, wyróżnia się na tle późniejszej zabudowy czynszowej, wznoszonej na przełomie XIX i XX w. Z uwagi na fakt, iż obiekt nie przechodził kompleksowych remontów, w dużym stopniu zachowała się oryginalna substancja budowlana oraz pierwotne elementy wystroju wnętrz. Zamieszkiwana głównie przez urzędników, kolejarzy, robotników fabrycznych i różnego rodzaju rzemieślników polskiego i żydowskiego pochodzenia stanowi świadectwo zróżnicowania zawodowego oraz narodowościowego mieszkańców ulicy Brzeskiej oraz Pragi na przełomie XIX i XX w.

prof. dr hab. Jakub Lewicki
Mazowiecki Wojewódzki
Konserwator Zabytków

< Poprzednia		Następna >