Dekoracja ceramiczna w rejestrze zabytków

piątek, 17 listopada 2023 11:52

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, wpisał do rejestru zabytków ruchomych województwa mazowieckiego dekorację ceramiczną autorstwa Krzysztofa Henisza wykonaną w 1964 r. Umieszczona jest na elewacji nieczynnej stacji transformatorowej w Konstancinie-Jeziornie przy ulicy Wierzejewskiego 12a.. Postępowanie w tej sprawie wszczęto z urzędu.

Autor dekoracji ceramicznej Krzysztof Henisz (1914-1978) był absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, mieszkał w Konstancinie. Był współtwórcą - obok Bolesława Książka czy Zygmunta Madejskiego - jednego z ciekawszych zjawisk w polskiej sztuce użytkowej lat 60. XX w., jakim był „eksperyment łysogórski”. Projekt ten, realizowany w latach 1959–1968 we współpracy ze Spółdzielnią Wyrobów Ceramicznych „Kamionka” w Łysej Górze, zakładał wykorzystanie ceramiki jako elementu architektury i dekoracji wnętrz.

Wpisana do rejestru dekoracja powstała w 1964 r., została zrealizowana na zamówienie prof. Mariana Weissa, wybitnego ortopedy, pełniącego funkcję dyrektora Stołecznego Centrum Rehabilitacyjnego STOCER w Konstancinie. Kompozycja została wykonana w technice ceramicznej i wypalona najpewniej w podkrakowskiej Spółdzielni Pracy Przemysłu Ludowego i Artystycznego Kamionka. Całe przedstawienie złożone jest z 16 modułów - prostokątnych ceramicznych płyt. Przedstawia sylwetkę ze wspartą o jej lewy bok kulą ortopedyczną i prawą ręką wyciągniętą w górę, w stronę dysku słonecznego.

Dekoracja architektoniczna jest zachowanym reliktem związanym z historią zespołu Stołecznego Centrum Rehabilitacji STOCER, który stał się jednym z wiodących tego typu ośrodków na świecie. Centrum Rehabilitacji pomimo przekształceń zachowało ciągłość historyczną i kontynuację misji do dnia dzisiejszego (obecnie to Mazowieckie Centrum Rehabilitacji „STOCER” Sp. z o.o.).

O wartościach historycznych i naukowych kompozycji świadczy również fakt, iż jest jednym z dzieł reprezentujących tzw. „eksperyment łysogórski”. Płyty ceramiczne realizowane przez artystów w spółdzielni „Kamionka” odznaczały się walorami plastycznymi i dekoracyjnymi. Relikty tego typu realizacji stanowią obecnie w krajobrazie architektonicznym polskich miast obiekty unikatowe i jako takie zasługują na trwałą ochronę konserwatorską. Realizacja ta stanowi cenny dokument ilustrujący powyższy etap rozwoju polskiej plastyki i sztuki użytkowej w latach 60. XX w. Jest także związana z historią miasta, lokalnej społeczności oraz dziejami konstancińskiej placówki rehabilitacyjnej.