Wyjątkowe efekty badań archeologicznych w Otwocku Wielkim

środa, 16 kwietnia 2014 15:32

Podczas badań, prowadzonych w Otwocku Wielkim w 2013 i 2014 roku, archeolodzy natrafili na liczne i bogate w znaleziska pozostałości osadnictwa starożytnego.

Badania archeologiczne prowadzone od kilku sezonów na stanowisku w Otwocku Wielkim odsłoniły pozostałości tętniącej niegdyś życiem wielokulturowej osady datowanej na wczesną epokę żelaza (ok. 700-400 r. p.n.e.). Stanowisko w Otwocku Wielkim odkryto podczas badań powierzchniowych AZP (Archeologiczne Zdjęcie Polski) w 1988 roku i nie wyróżniałoby się niczym szczególnym spośród innych tego rodzaju stanowisk odkrytych na Mazowszu, gdyby nie prowadzone w ostatnich latach wykopaliska. Zawdzięczamy je głównie prywatnym inwestycjom, które były poprzedzone pracami archeologicznymi, kierowanymi przez mgr Urszulę Sieńkowską i mgr Magdę Woźniak. Badania U. Sieńkowskiej z maja 2013 roku skupiały się głównie we wschodniej części stanowiska, co było związane z inwestycją polegającą na budowie domów jednorodzinnych, natomiast M. Woźniak kierowała pracami na prywatnej działce państwa Strzeszewskich.

Wykopaliska pozwoliły ustalić, że mamy do czynienia z trzema jednostkami kulturowymi, określanymi mianem kultury łużyckiej, kultury grobów kloszowych i kultury przeworskiej, co pozawala wysnuć wniosek o ogromnej atrakcyjności osadniczej tego terenu dostrzeżonej już ok. 700 lat p.n.e. Stanowisko zajmuje skraj terenu nadzalewowego Wisły, a jego powierzchnia wynosi przypuszczalnie do ok. 5 ha, z czego rozpoznano do chwili obecnej ok. 2 ha. Ze względu na współczesne zabudowania nie udało się ustalić północnej i południowej granicy stanowiska.

Badania U. Sieńkowskiej dostarczyły najwięcej informacji nt. osadnictwa z okresu wpływów rzymskich, jednak ze względu na niewielką ilość obiektów powiązanych z zabytkami ruchomymi, ciężko jest wysnuwać dokładniejsze wnioski dotyczące charakteru tej części stanowiska.
Z kolei badaniach finansowanych przez Państwa Strzeszewskich sytuacja na wykopach rysowała się za każdym razem dużo bardziej obiecująco. Już po zdjęciu humusu ciężkim sprzętem mechanicznym, zarejestrowano ciemnobrunatną warstwę kulturową o miąższości ok. 35 cm, nasyconą ceramiką, bryłkami polepy, gdzieniegdzie połupanymi kamieniami i pojedynczymi zabytkami krzemiennymi, co oznaczało, że z całą pewnością natrafiono na intensywnie użytkowaną część osad starożytnych.

W trakcie 3 sezonów badań odkryto łącznie 154 obiekty o zróżnicowanej funkcji. Były to półziemianki – zagłębione w ziemi szałasy, piwniczka, paleniska, jamy gospodarcze, relikty dołków, w których osadzano słupy podtrzymujące drewniane konstrukcje budynków. Największe spośród jam obiekty o uchwyconej średnicy do 4 metrów i miąższości do ok. 80 cm, można interpretować jako pozostałości obiektów mieszkalnych, o bliżej nieokreślonej konstrukcji naziemnej.
Z reguły, oprócz fragmentów ceramiki, na stanowisku rejestrowano grudki polepy, czyli gliny użytej jako podłogi domostw lub uszczelnienie ich ścian, a także fragmenty kości zwierzęcych, które analizowane są obecnie przez dr Annę Gręzak z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Pozwoli to ustalić, czym dokładnie żywili się mieszkańcy tutejszych osad.
Do innych ciekawych zabytków ruchomych należą nieliczne narzędzia krzemienne, rozcieracze, osełka, przęśliki obciążające wrzeciona służące do przędzenia nici, a także kilka grudek żużla żelaznego, świadczących o umiejętności wytopu tego metalu z miejscowej rudy darniowej. Umiejętność wykonywania odlewów z brązu poświadczają odkryte w jednym z palenisk ułamki przepalonego tygla odlewniczego o zeszklonej na kolor czerwono-zielony powierzchni zewnętrznej i z zastygłymi drobinkami brązu na powierzchni wewnętrznej.
Do najciekawszych zabytków, wyróżniających to stanowisko spośród innych, należy jednak przede wszystkim tzw. misa z wiszącymi uchami, nakrywającą garnek o zaokrąglonym profilu. Jest to jedyny tego typu przedmiot, charakterystyczny dla ludności kultury przeworskiej, jaki znaleziono w jego oryginalnym kontekście. Obecnie jest on prezentowany szerszemu kręgowi badaczy podczas konferencji naukowych w Niemczech, gdzie nieodmiennie wzbudza ogromne zainteresowanie. Wszystkie zabytki po ich opracowaniu i być może publikacji, trafią do zbiorów Muzeum Ziemi Otwockiej, które ze względu na lokalizację jest najbliższe badanemu stanowisku. Dużą szansą na lepsze rozpoznanie tak bogatych osad z różnych epok zasiedlenia terenów obecnej gm. Karczew daje szybko rozwijająca się zabudowa jednorodzinna – nie da się ukryć, że obszar ten nadal pozostaje wyjątkowo atrakcyjny dla potencjalnych mieszkańców.


Rys. Magda Woźniak
Fot. Magda Woźniak
Opracowanie graficzne: A. Lipiec

< Poprzednia		Następna >