Warszawa ma nowe zabytki

środa, 21 lipca 2010 14:03

Barbara Jezierska Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisała do rejestru zabytków dwa kolejne obiekty: Dom dla Urzędników Banku Gospodarstwa Krajowego przy ul. Polnej 44 oraz kamienicę wraz z oficynami przy ul. Targowej 14.

Oba zabytki są przykładem ciekawych i unikatowych rozwiązań urbanistycznych na terenie Warszawy. Budynek przy ulicy Polnej 44 został wzniesiony w latach dwudziestych XX wieku według projektu architekta Mariana Kontkiewicza. Usytuowano go na narożnej działce u zbiegu ulic Polnej i Jaworzyńskiej. Taka lokalizacja umożliwiała wybudowanie   kamienicy o większej ilości mieszkań frontowych, a w związku z tym przynoszącej większe dochody niż kamienica o tradycyjnej zabudowie.

Komfort mieszkańców ? w tym wypadku urzędników Banku Gospodarstwa Krajowego ? miał zostać zapewniony również dzięki wysokiemu poziomowi wykonania. Mieszkania  zaprojektowano w taki sposób, aby były przestronne a klatki schodowe - obszerne i dobrze oświetlone.

Budynek jest trójskrzydłowy, posiada sześć kondygnacji, a jego wewnętrzną część stanowi dziedziniec. Ponadto kamienica posiada zachowany w znacznym stopniu oryginalny wystrój wnętrz, w którym zastosowano szlachetne materiały wykończeniowe między innymi kamienne schody wykonane z tzw. zlepieńca zygmuntowskiego wraz z dekoracyjnymi żeliwnymi balustradami oraz drewniane parkiety.

Dom dla Urzędników Banku Gospodarstwa Krajowego przetrwał w dobrym stanie okres II Wojny Światowej. Obecnie stanowi wartościowy zabytek warszawskiego budownictwa mieszkaniowego okresu międzywojennego. Jest zarówno ciekawym przykładem adaptacji narożnej działki na potrzeby zabudowy czynszowej, jak i obiektem o wysokiej wartości artystycznej.

Kamienica przy ulicy przy ulicy Targowej 14 (wraz z oficynami i stajnią ?wozownią) została wpisana do rejestru zabytków na wniosek Stowarzyszenia Zespołu Opiekunów Dziedzictwa Kulturowego Warszawy ?ZOK?.  Obiekt powstał w latach 1899-1902 na terenie zakupionym dwa lata wcześniej przez Władysława Karszko-Siedlewskiego, znanego w Warszawie producenta wódek.  Jej wizerunek  widnieje na pocztówce z 1915 roku, przedstawiającej wymarsz wojsk rosyjskich ze stolicy.  W maju 1920 roku kamienicę sprzedano Bankowi Towarzystw Spółdzielczych, a w latach 1920-27 z jej części wydzielono bursę dla gimnazjalistów spoza Warszawy. W 1940 roku budynek stał się własnością Spółki Zjednoczonych Browarów Warszawskich Haberbusch i Schiele S. A. Dwa lata później przeszedł w ręce barona Stanisława Ruziczka de Rosenwerth. Podczas II Wojny Światowej nieruchomość nie uległa poważniejszym zniszczeniom, a po wojnie ? w 1950 roku ? stała się własnością skarbu państwa.

Kamienica jest unikatowym na terenie Warszawy przykładem budynku mieszkalnego o układzie czteropodwórzowym.  Co najbardziej istotne , tego typu zagęszczenie zabudowy nie powoduje częstego w podobnych przypadkach spadku komfortu życia mieszkańców. Wewnętrzne dziedzińce są na tyle przestronne, że umożliwiają dostateczny dopływ światła słonecznego do wszystkich mieszkań.  Takie rozwiązania architektoniczne już na początku XX wieku decydowały o wyjątkowości obiektu na tle wczesnej fazy rozwoju wielkomiejskiej zabudowy czynszowej Dzielnicy Praga.  Poza walorami architektonicznymi,  kamienica posiada zachowany w znacznym stopniu wystrój klatek schodowych, stolarkę okienną i drzwiową, a co za tym idzie ? ogromną liczbę reliktów dziewiętnastowiecznego rzemiosła budowlanego.

Willa „Aida” zabytkiem

czwartek, 15 lipca 2010 09:30

Wzniesiona pod koniec XIX wieku Willa ?Aida? wraz z terenem posesji,  położona w Podkowie Leśnej przy ulicy Iwaszkiewicza 7, decyzją Barbary Jezierskiej - Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków - trafiła do rejestru zabytków.

Willa należy  do najstarszych budynków drewnianych na terenie Podkowy Leśnej. Stanowi tym samym jedną z nielicznych nieruchomości pochodzących z okresu przed założeniem w 1925 roku Miasta Ogrodu Podkowa Leśna.

Budynek powstał z inicjatywy rodziny Lilpopów, a jego dzieje wiążą się nierozerwalnie z tym rodem poprzez postać Stanisława Lilpopa ? jednego z założycieli  Podkowy Leśnej.

Dworek  wzniesiono w całości z drewna modrzewiowego na ceglanej podmurówce. Jego struktura architektoniczna opiera się na planie litery ?L?. Zwieńczeniem budynku jest dwuspadowy siodłowy dach, którego szczyty zdobi ornament figuralny przedstawiający dwa smoki w układzie przeciwstawnym.

Istotnym elementem wystroju willi są oryginalne piece kaflowe z bogatą dekoracją zwieńczenia oraz część stolarki drzwiowej.

Drewniany dworek pełnił pierwotnie rolę domu letniego.  W latach 1922 do 1928  w sezonach wakacyjnych zamieszkiwał w nim Jarosław Iwaszkiewicz, który poślubił córkę Stanisława Lilpopa  - Annę. Iwaszkiewiczowie opuścili to miejsce w 1928 roku, przeprowadzając się do posiadłości Stawisko. Willa w Podkowie Leśnej, w ramach spłaty długów, przeszła na własność Banku Spółek Zarobkowych i ostatecznie trafiła w ręce jego dyrektora ? Bolesława Jankowskiego. Po wojnie obiekt kilkakrotnie zmieniał swoich właścicieli.

Willa ?Aida? jest zarówno istotnym dokumentem historii miejscowości oraz ważnym elementem w biografii wybitnego polskiego pisarza, jak i cennym przykładem tak zwanej podwarszawskiej zabudowy drewnianej z końca XIX wieku.

7 wiat kolejowych w rejestrze zabytków

piątek, 02 lipca 2010 12:56

Zespół budowlany siedmiu wiat kolejowych (wraz z budynkami poczekalni), powstałych w latach po 1936 r., położonych na linii kolejowej Warszawa ? Otwock, tj. Międzylesie, Radość, Miedzeszyn, Falenica, Michalin, Józefów oraz Świder, został wpisany do rejestru zabytków ? taką decyzję podjęła Barbara Jezierska Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Przedmiotowy zespół wiat wraz z budynkami poczekalni to przykład zastosowania finezyjnej architektury modernistycznej w obiekcie kolejowym, o świetnie zachowanych proporcjach, przy zastosowaniu gry kształtów oraz skromnej dekoracji architektonicznej. Zaprojektowany został z niezwykłą dbałością o szczegóły estetyczne o czym świadczyć może specjalnie zastosowane liternictwo tablic kierunkowych. Wszystkie obiekty wyróżniają się funkcjonalnością i prostotą (zgodnie z ideą architektury modernistycznej) ? co decyduje o walorze artystycznym zespołu. Oprócz wartości artystycznej obiekty posiadają wartość historyczną - stanowią materialny ślad rozwoju aglomeracji warszawskiej - oraz modernizacji linii kolejowej w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Unikatowa konstrukcja dachu obiektów dodaje całości wartość naukową.

Żelbetowe wiaty zostały wzniesione w latach 30-tych XX w. związku realizacją koncepcji budowy linii średnicowej oraz elektryfikacji Warszawskiego Węzła Kolejowego. W 1933 r. zawarta została umowa pomiędzy PKP a brytyjskim konsorcjum dwóch firm (English Electric Co. Ltd oraz Metropolitan Vicers Electric Export Co. Ltd) dotycząca elektryfikacji odcinków podmiejskich Warszawskiego Węzła Kolejowego do Otwocka. Konsekwencją tej inwestycji było wybudowanie nowych wysokich peronów wraz z wiatami i poczekalniami, dostosowanych do obsługi nowego taboru. Budowę zakończono w 1939 r. Autorem projektu układów torowych stacji oraz przystanków był inż. Kazimierz Centnerszwer (pracownik Biura Projektów i Studiów PKP). Ze względu na podmiejski charakter ruchu kolejowego zdecydowano zamiast dużych dworców wybudować wiaty oraz poczekalnie wraz z kasami biletowymi na peronach. 15 grudnia 1936 r. zelektryfikowano odcinek Warszawa Wschodnia ? Otwock. Wówczas najprawdopodobniej w Biurze Studiów i Projektów PKP opracowano seryjny projekt wiaty peronowej, połączonej z budynkiem poczekalni i kasy biletowej. Według tego projektu wzniesiono przystanki Wawer, Międzylesie, Radość, Miedzeszyn, Michalin, Józefów oraz Świder, postawiono je na wysokich peronach.