Kamienica przy ul. Kawęczyńskiej w rejestrze zabytków

poniedziałek, 18 grudnia 2023 10:27

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego kamienicę, położoną w Warszawie przy ul. Kawęczyńskiej 63. Postępowanie w tej sprawie został wszczęte na wniosek Praskiego Stowarzyszenia Mieszkańców “Michałów".
Kamienica została zbudowana przed 1936 rokiem w charakterystycznym dla tego okresu nurcie modernistycznym. Budynek wolnostojący z siedmioosiową fasadą, z osiami wyznaczonymi przez prostokątne otwory okienne.
We wnętrzu kamienicy zachowały się oryginalne elementy wyposażenia oraz oryginalny układ funkcjonalno – przestrzenny. Klatka schodowa wyłożona jest w obrębie najniższej kondygnacji charakterystycznymi płytkami ceramicznymi „gorsecikami”. Kompozycje klatki dopełnia metalowa bariera schodów o geometrycznej dekoracji. Ponadto we wnętrzach wielu lokali zachowane są drewniane podłogi klepkowe układane w jodełkę oraz podłogi deskowe. W jednym z mieszkań znajduje się oryginalny piec kaflowy.
Zabytek posiada wartości artystyczne, historyczne i naukowe. Jest to indywidualnie zaprojektowany obiekt architektoniczny o charakterystycznej dla nurtu modernistycznego harmonijnej prostej bryle budynku. Wyważone proporcje obiektu urozmaicone zostały wykuszem od stromy fasady i ryzalitem od strony podwórka. Dodatkowym elementem plastycznym jest zastosowanie kolorystycznego podziału budynku na obłożoną cegłą klinkierową parterową część cokołową. Wysoki standard obiektu podkreślają dopracowanie detale we wnętrzu budynku, takie jak różnobarwne lastryko.
Wysokie walory artystyczne prezentują ręcznie zdobione płaszczyzny drzwi, wykonane w bardzo popularnej i wysoko rozwiniętej w początku XX w. technice fladrowania. Istotną rolę w odbiorze estetycznym spełniają również zachowane egzemplarze mosiężnych klamek drzwi. Dużym nośnikiem wartości jest zachowany, ozdobny piec kaflowy.
Ponadto, istotne jest także znaczenie historyczne budynku. Stanowi dokument rozwoju ulicy Kawęczyńskiej. Kamienica wpisuje się w nurt modernistycznych obiektów wznoszonych w Warszawie w latach 30. XX w. W ówczesnej prasie opisywane jako nowoczesne i komfortowe, samo zachowane wyposażenie dokumentuje standardy mieszkaniowe rzeczonego okresu i świadczy o rozwoju budownictwa na obszarze dzielnicy.
Obiekt posiada również wartość naukową, która wynika z jego warstwy materialnej m.in. technologii wykonania, jak również rozwiązań technicznych i funkcjonalnych. Do wykończenia użyto charakterystycznych materiałów, cechujących budownictwo mieszkaniowe lat 30. XX w: cegły klinkierowej w partii cokołowej skontrastowanej z warstwą jasnego tynku, a także lastriko na biegach schodów oraz posadzek ceramicznych na piętrach oraz charakterystycznych dla tego okresu technik zdobniczych.
Ponadto opisywana kamienica, ze względu na posiadane cechy, charakterystyczne dla architektury modernistycznej, umożliwia prowadzenie badań nad budynkami wznoszonymi na terenie dzielnicy Pragi w tym okresie.

Zabytkowe meble własnością WUOZ w Warszawie

piątek, 15 grudnia 2023 13:36

Zabytkowe neogotyckie meble właśnie stały się oficjalnie własnością Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Warszawie. Kilka dni temu w wyniku działań Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków trafiły do oficyny przy Pałacu Branickich na Nowym Świecie. Teraz dokonano już wszystkich formalności i przekazano prawo własności od dotychczasowych właścicieli na rzecz Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Warszawie.

Meble w najbliższym czasie będą poddane konserwacji. Planowane jest również ich udostępnienie dla zwiedzających. Zespół Neogotyckich mebli aptecznych (zawierający 14 obiektów) do rejestru zabytków został wpisany w kwietniu 1990 roku. Pochodzą z II połowy XIX wieku. W ich skład wchodzą: zespół szaf aptecznych, stół ekspedycyjny ustawiony na marmurowym cokole z drewnianą ladą i skośnym pulpitem. Na jego obudowie znajdują się unikatowe płaskorzeźby przedstawiające Asklepiosa – boga sztuki lekarskiej oraz Hygeię - jego córkę, boginię zdrowia. Kolejnymi obiektami są: obudowa kasy, trzy lustra, szafa narożna przeszklona, szafa trzydrzwiowa, regał, szafa ubraniowa, dwie szafki przyścienne, szafa dwukondygnacjowa - w typie Zimler, szafa dwudrzwiowa przeszklona - w typie Zimler, biurko, fotel wyściełany, przeszklona szafa w ścianie.

Oficyna, w której przechowywane są meble, długo była siedzibą najstarszej apteki w Warszawie

Dom przy ulicy Kaleńskiej 12 w rejestrze zabytków

poniedziałek, 11 grudnia 2023 15:05

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego dom mieszkalny przy ul. Kaleńskiej 12 w Warszawie wraz z terenem, stanowiącym otoczenie budynku, w dzielnicy Praga-Południe. Postępowanie w tej sprawie wszczęto z urzędu.

Ulica Kaleńska, położona pomiędzy ul. Grochowską i Kobielską, została wytyczona pod koniec XIX wieku. Do 1919 r. nosiła nazwę Bzurskiej. Obecna nazwa prawdopodobnie odnosi się do rzemieślników ze wsi Kaleń, osiedlających się w tej okolicy. Przed II wojną światową znajdowały się tu liczne fabryczki i zakłady. Henryk Płóciennik na początku lat 30. XX w. kupił znajdujące się przy ul. Kaleńskiej 3 zabudowania fabryczne, w których rozwinął od podstaw największy w kraju zakład specjalistyczny produkujący sprzęt dla straży pożarnej. W latach 1933-39 nastąpił intensywny rozwój budownictwa okolic Ronda Wiatraczna m.in. w związku z prowadzonymi w tym okresie pracami nad poszerzeniem ul. Grochowskiej, jak również nową polityką państwa intensywnie inwestującą w budownictwo mieszkaniowe, jako środek na zwalczenie kryzysu ekonomicznego. Zmienił się charakter zabudowy, w okolicy Ronda Wiatraczna i ul. Grochowskiej zaczęły powstawać nowoczesne kamienice czynszowe o średnim standardzie.

Podczas kampanii wrześniowej ta część dzielnicy poniosła niewielkie straty, dopiero w 1944 r. wycofujący się Niemcy zniszczyli większość zabudowań fabrycznych, których odbudowę podjęto tuż po zakończeniu wojny. Dom będący przedmiotem niniejszego postępowania jest jednym z niewielu zachowanych przykładów pierwotnej zabudowy okolic Ronda Wiatraczna. Został wzniesiony w latach 20. XX w. u zbiegu ul. Kaleńskiej i ul. Kobielskiej, kalenicowa w stosunku do biegu tej pierwszej. Nie jest pewne, kto był pierwszym właścicielem domu. Według zachowanych planów podziału hipotecznego w 1929 r. posiadaczem gruntów Grochów był niejaki Sołtysiak. Księgi meldunkowe z okresu dwudziestolecia międzywojennego wymieniają Kazimierza Lurczyńskiego (prawdopodobnie właściciela budynku) oraz prawdopodobnie Szymona Grąbczewskiego, zmarłego w 1933 r., co wskazuje, że budynek musiał już istnieć przed tą datą.

Dom został wzniesiony jako budynek parterowy z mieszkalnym poddaszem, murowany, niepodpiwniczony, tynkowany, przykryty dachem mansardowym o konstrukcji drewnianej i pokryciu z papy oraz częściowo blachy. Lokale mieszkalne wewnątrz budynku z reguły dwuizbowe, ogrzewane były jedynie przy pomocy pieców kaflowych i pozbawione urządzeń sanitarnych. Na piętro prowadziły strome drewniane schody zabiegowe o tralkowej balustradzie. Pierwotnie obok budynku znajdowała się niewielka, parterowa oficyna, pełniąca funkcję mieszkalną, która została rozebrana w 1956 r., a w jej miejsce powstały komórki mieszczące m.in. warsztaty. W 1945 r. budynek przeszedł na własność miasta. Mieściły się w nim mieszkania komunalne. W związku ze złym stanem technicznym już w latach 50 XX w. przechodził liczne doraźne remonty. Wnętrza ulegały niewielkim przekształceniom, m.in. w 1957 r. wydano zgodę na wykonanie ścianek z płyty pilśniowej w jednym z lokali. Od 1974 r. w domu zamieszkiwała Elżbieta Ostrowska-Leszczyńska, artystka-plastyk. Tu też znajdowała się jej pracownia. Obecnie otoczenie budynku stanowią późniejsze osiedla o jednolitym charakterze urbanistyczno-architektonicznym.

Dom rozplanowany jest na rzucie prostokąta, dwutraktowy, murowany, jednokondygnacyjny z mieszkalnym poddaszem, przykryty dachem mansardowym z lukarnami (trzema od frontu i dwiema od strony działki), zwieńczone trójkątnymi szczytami. Budynek zachował nieliczne relikty detalu architektonicznego, drzwi w sieni i okno ościeżnicowe z okuciami, profilowanymi słupkiem i szprosami na parterze.

Dom jest jednym z ostatnich zachowanych przykładów pierwotnej zabudowy okolic ronda Wiatraczna z początku XX wieku, świadcząc o peryferyjnym charakterze dzielnicy w tamtym czasie. Stanowi świadectwo historyczne formowania się podmiejskiej zabudowy Grochowa, tuż po przyłączeniu go do Warszawy. Jednocześnie prezentuje formę historyzującej architektury podmiejskiej. Stanowi więc źródło informacji do badań and rozwojem urbanistycznym dzielnicy w 1 pot. XX w. oraz przemianami w zakresie koncepcji i formy zabudowy tych okolic na przestrzeni ostatnich 100 lat.