Dekoracja ceramiczna w rejestrze zabytków

piątek, 17 listopada 2023 11:52

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, wpisał do rejestru zabytków ruchomych województwa mazowieckiego dekorację ceramiczną autorstwa Krzysztofa Henisza wykonaną w 1964 r. Umieszczona jest na elewacji nieczynnej stacji transformatorowej w Konstancinie-Jeziornie przy ulicy Wierzejewskiego 12a.. Postępowanie w tej sprawie wszczęto z urzędu.

Autor dekoracji ceramicznej Krzysztof Henisz (1914-1978) był absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, mieszkał w Konstancinie. Był współtwórcą - obok Bolesława Książka czy Zygmunta Madejskiego - jednego z ciekawszych zjawisk w polskiej sztuce użytkowej lat 60. XX w., jakim był „eksperyment łysogórski”. Projekt ten, realizowany w latach 1959–1968 we współpracy ze Spółdzielnią Wyrobów Ceramicznych „Kamionka” w Łysej Górze, zakładał wykorzystanie ceramiki jako elementu architektury i dekoracji wnętrz.

Wpisana do rejestru dekoracja powstała w 1964 r., została zrealizowana na zamówienie prof. Mariana Weissa, wybitnego ortopedy, pełniącego funkcję dyrektora Stołecznego Centrum Rehabilitacyjnego STOCER w Konstancinie. Kompozycja została wykonana w technice ceramicznej i wypalona najpewniej w podkrakowskiej Spółdzielni Pracy Przemysłu Ludowego i Artystycznego Kamionka. Całe przedstawienie złożone jest z 16 modułów - prostokątnych ceramicznych płyt. Przedstawia sylwetkę ze wspartą o jej lewy bok kulą ortopedyczną i prawą ręką wyciągniętą w górę, w stronę dysku słonecznego.

Dekoracja architektoniczna jest zachowanym reliktem związanym z historią zespołu Stołecznego Centrum Rehabilitacji STOCER, który stał się jednym z wiodących tego typu ośrodków na świecie. Centrum Rehabilitacji pomimo przekształceń zachowało ciągłość historyczną i kontynuację misji do dnia dzisiejszego (obecnie to Mazowieckie Centrum Rehabilitacji „STOCER” Sp. z o.o.).

O wartościach historycznych i naukowych kompozycji świadczy również fakt, iż jest jednym z dzieł reprezentujących tzw. „eksperyment łysogórski”. Płyty ceramiczne realizowane przez artystów w spółdzielni „Kamionka” odznaczały się walorami plastycznymi i dekoracyjnymi. Relikty tego typu realizacji stanowią obecnie w krajobrazie architektonicznym polskich miast obiekty unikatowe i jako takie zasługują na trwałą ochronę konserwatorską. Realizacja ta stanowi cenny dokument ilustrujący powyższy etap rozwoju polskiej plastyki i sztuki użytkowej w latach 60. XX w. Jest także związana z historią miasta, lokalnej społeczności oraz dziejami konstancińskiej placówki rehabilitacyjnej.

Budynek przy ul. Telefonicznej w rejestrze zabytków

wtorek, 14 listopada 2023 09:19

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego dom drewniany typu D położony przy ul, Telefonicznej 18 na Osiedlu Boernerowo Osiedle Łączności w Warszawie.

Osiedle mieszkaniowe Boernerowo stanowi założenie o charakterze miasta - ogrodu, ze starannie zaprojektowanym układem architektoniczno•urbanistycznym i unikatowym rozplanowaniem zieleni. W czerwcu 1932 r. opracowany został kompleksowy plan urbanistyczno-architektoniczny osiedla. Jego głównymi autorami byli architekci wydziału budowlanego Ministerstwa Poczt i Telegrafów; Adam Kuncewicz, Adam Jurewicz.

Budowa pierwszego etapu inwestycji - I osiedla Łączności – rozpoczęła się w 1932 r. Nadzór nad inicjatywą miało Ministerstwo Poczt i Telegrafów, a inwestycję koordynowało „Towarzystwo Popierania Budowy Własnych Dornów Pracowników Służby Łaczności, które zrzeszało państwowe spóiki pocztowe (m „in. polskie Radio, Państwowe przedsiębiorstwo „polska poczta, Telegraf i Telefon", Państwowe Zakłady Radio — i Teletechniczne). Charakter zabudowy I Osiedla Łączności był jednolity. Typowym rozwiązaniem były domy jednorodzinne, drewniane i wolnostojące. Budowa pracowniczego Osiedla Łączności była wynikiem rządowego programu pomocy dla urzędników państwowych, związanego z kryzysem gospodarczym i budowlanym jaki nastąpił na początku lat 30. XX wieku.

Dorn przy ulicy Telefonicznej 18 został zbudowany, pomiędzy wiosną 1932 a zimą 1933. Jego właścicielką została małoletnia wówczas Irena Tokarzewska-Karaszewiczówna, córka generała Michała Tokarzewskiego - Karasrewicza, występującego w jej imieniu. Dorn po wojnie został zajęty przez wojsko, 7 lutego 1953 r, został sprzedany Obecnie jest własnością Skarbu Państwa, a jego zarządcą jest miasto Stołeczne Warszawa.

Budynek jest dwutraktowy. Wewnątrz zachował się czytelny przedwojenny układ funkcjonalno-przestrzenny. Z uwagi na pierwotną fůnkcję domu jednorodzinnego układ wnętrz zaprojektowany został z kuchnią i łazienką zlokalizowaną na pierwszym piętrze. W obiekcie zachowała się drewniana konstrukcja oraz elementy pierwotnego wystroju. We wnętrzach znajduje się część oryginalnych drzwi ramowo — płycinowych oraz dawne drzwi główne. Zachowały się także oryginalne deskowe podłogi oraz schody wewnętrzne. W oryginalnej formie przetrwały stropy w wykonane w konstrukcji belkowej z podsufitką i więźba dachowa posiadająca konstrukcję płatwiowo - kleszczową.

Budynek jest typowym przykładem drewnianego budownictwa z początku lat 30, XX w. powstałego w wyniku akcji promocji „taniego budownictwa", Jest przykładem drewnianej architektury stawianej według profesjonalnie opracowanych projektów ze znormalizowanych, lekkich w konstrukcji elementów wytworzonych z tanich asortymentów drewna. Wartość naukowa budynku wynika z jego warstwy materialnej, m.in. technologii wykonania, użytych materiałów budowlanych i ich opracowania, jak również rozwiązań technicznych i funkcjonalnych cechujących typową drewnianą modułową architekturę osiedla Boernerowo z początku lat 30. XX w, Budynek jest zatem przyczynkiem do badań dziejów I rozwoju budownictwa mieszkalnego na dawnych terenach podmiejskich.

Wartości historyczne budynku wiążą się z wybitną postacią inwestora – generała Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza. W czasie II wojny światowej stał na czele pierwszej konspiracyjnej organizacji wojskowej - Służby Zwycięstwu Polsce, następnie został komendantem lwowskiego okręgu Związku Walki Zbrojnej. W okresie powojennym pełnił funkcję Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych i Ministra Obrony Narodowej w Rządzie Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie. Na wartość historyczną wpływają również fakt, iż było to miejsce związane z okupacyjną historią Boernerowa. W piwnicy budynku działała konspiracyjna radiostacja ukryta w skrytce, do której wejście znajdowało się pod ruchomym, przesuwanym piecem, znajdującym się w pokoju na parterze. Została ona przypadkowo odkryta podczas remontu domu prowadzonego w 1978 r. Wydobyta aparatura radiowa była prezentowana na wystawie w Muzeum Techniki Ponadto pod werandą prawdopodobnie znajdowała się (lub nadal znajduje) skrytka z bronią, związana z działalnością konspiracyjną mieszkańców.

Budynek przy ul, Telefonicznej 18 jest wartościowym przykładem dawnej podwarszawskiej architektury okresu międzywojennego oraz dokumentem rozwoju przestrzennego tego rejonu z jej typową drewnianą zabudową. Budynek wyróżnia się wysokim stopniem i dobrym stanem oryginalnej substancji, w tym konstrukcji i formy architektonicznej wraz z pierwotnym w większości układem pomieszczeń, częścią stolarki drzwiowej, drewnianymi podtagami i schodami, Przedmiotowy budynek stanowi świadectwo rozwoju osiedla Boernerowo, które po przemianach administracyjnych stała się takie częścią układu przestrzennego oraz tożsamości obecnej warszawskiej dzielnicy Bemowa.

Kościół pw. św Stanisława Kostki w Sierpcu w rejestrze zabytków

poniedziałek, 06 listopada 2023 11:34

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego kościół pw. św. Stanisława Kostki w Parafii Rzymskokatolickiej pw. św. Maksymiliana Kolbego w Sierpcu.

Kościół zbudowano w latach 1911- 1914 dla potrzeb parafii ewangelickiej, wg. projektu Bolesława Zienkiewicza, architekta gubernialnego, wychowanka Instytutu Inżynierów Cywilnych w Petersburgu, wilnianina z pochodzenia. Parafia ewangelicka w Sierpcu funkcjonowała od 1837 do 1945 roku. Po II wojnie światowej przeszedł w administrację kościoła rzymskokatolickiego, służąc jako kościół szkolny. Świątynia w 1969 roku została kupiona przez Parafię farną w Sierpcu. W 1981 roku, biskup płocki erygował nową parafię pw. Św. Maksymalna Kolbe i w tym samym roku dokonał konsekracji kościoła. W latach 1984-1994 obiekt został rozbudowany o transept i prezbiterium oraz przebudowany wewnątrz wg. projektu arch. Jana Lemańskiego.

Kościół posiada wartości naukowe: zachował autentyczną substancję i formę historyczną z czasu budowy. Posiada wyjątkowe wartości historyczne jego losy obrazują historię miasta i zmiany w układzie parafii Sierpca, stanowi relikt zabudowy Sierpca z pierwszej ćwierci XX wieku, wzbogacony architekturą Iat 80. XX wieku. Na wartości artystyczne obiektu składają się: skomplikowana bryła, artykulacja elewacji, detal architektoniczny, sposób kształtowania elewacji w obu fazach budowy obiektu z rytmem tynkowanych i nietynkowanych elewacji, okien, aneksów i dekoracji architektonicznych oraz kompozycja wnętrza.