KAMIENICA IZAAKA ROTHBERGA PRZY UL. MARSZAŁKOWSKIEJ 66 W WARSZAWIE WPISANA DO REJESTRU ZABYTKÓW

wtorek, 28 stycznia 2020 15:36

Podjąłem decyzję o wpisie do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego kamienicy Izaaka Rothberga, położonej przy ul. Marszałkowskiej 66 w Warszawie, z uwagi na zachowane wartości artystyczne i naukowe.

Kamienica powstała na narożnej posesji oznaczonej numerem 1699, którą w 1894 roku od wieloletniej właścicielki Teresy Glückson nabył Izaak Rothberg, inwestujący w dochodowe nieruchomości w rozwijającym się centrum stolicy. Projekt budynku, wzniesionego w l. 1894-95, Rothberg powierzył zyskującemu wówczas rozgłos architektowi Stefanowi Szyllerowi, natomiast już w roku 1897 nieruchomość zakupiły siostry MacDonald – Teodozja i Cecylia Elżbieta. Do 1939 roku kamienica pozostawała w rękach ich spadkobierców.

Obiekt składa się z dwóch dwutraktowych skrzydeł przyulicznych i oficyn, zamykających obszerne prostokątne podwórze, wyposażonych łącznie w sześć klatek schodowych. Posiada zatem zasadnicze cechy typowego dla kamienicy mieszczańskiej układu komunikacyjno-przestrzennego, a jego wystrój i układ wnętrz odzwierciedla zróżnicowany standard poszczególnych segmentów o reprezentacyjnym lub służebnym charakterze.

Budynek otrzymał neogotycki wystrój elewacji i wpisywał się dawniej w ciąg trzech kamienic przy ul. Marszałkowskiej 66, 68/70 i 72, prezentujących średniowieczny kostium stylistyczny. Z powyższej grupy zachowały się tylko kamienice pod nr 66 i 72. Obiekt stanowi interesujący przykład adaptacji wątków piętnasto- i szesnastowiecznej architektury rezydencjonalnej. Jest to szczególnie czytelne w rozwiązaniu sekwencji portali przejazdu bramnego i niezachowanych obramień okiennych, inspirowanych formami portali wschodniego skrzydła Zamku na Wawelu z lat 1521-29, wiązanych z mistrzem Benedyktem i stanowiących oryginalne połączenie form późnogotyckich z wczesnorenesansowymi. Wysokiej klasy autorską koncepcję budynek zawdzięcza Stefanowi Szyllerowi – jednemu z najwybitniejszych polskich architektów przełomu XIX i XX wieku, zwolennikowi poszukiwania historycznych inspiracji na gruncie rodzimym, swobodnie operującemu cytatami architektonicznymi. Kamienica powstała u progu największych sukcesów architekta, na krótko przed realizacją szeregu prestiżowych zamówień, obejmujących m.in. projekty gmachów Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych (1896-1900) i Instytutu Politechnicznego (1898-1900). Dokumentuje zatem wczesny okres kariery Szyllera i jego mniej znane dokonania na polu architektury mieszkaniowej.

W wyniku działań wojennych spłonął dach oraz uszkodzony został narożnik kamienicy, który odbudowano bez ozdobnej wieżycy, a w latach 50. XX w. elewacje zostały oczyszczone z większości elementów artykulacji i detalu architektonicznego. Dawny wystrój został uwieczniony na licznych fotografiach (m.in. na zdjęciach Karola Pęcherskiego reprodukowanych poniżej), obecnie o jego walorach formalnych świadczą jedynie relikty zachowane od strony ul. Wilczej – m.in. balkony z neogotyckimi formami balustrad, zdobione maswerkami o motywach rybich pęcherzy lub ostrołukowymi arkadkami, schodkowy szczyt, który zachował inskrypcję „1894”, a w zwieńczeniu – żeliwny, ozdobny wiatrowskaz, (jeden z trzech oryginalnie wieńczących budynek).

Wyobrażenie o jakości i klasie zniszczonego wystroju daje najcenniejszy komponent budynku –dobrze zachowany wystrój i artykulacja przejazdu bramnego stanowiący stylistyczny unikat w skali Warszawy. Przejazd, przekryty sklepieniem krzyżowym, posiada zespół portalowych obramień, zdobionych ornamentem sznurowym ujmującym otwór i geometrycznym układem przenikających się laskowań w supraporcie. Kunsztownym formom portali odpowiadają osadzone w nich skrzydła drzwi o urozmaiconym, plastycznym opracowaniu płycin.

Budynek zachował w wysokim stopniu wystrój i wyposażenie klatek schodowych. Zachowały się między innymi stopnie wykończone płytami z białego marmuru i piaskowcem, ceramiczne wykończenie posadzek z wielobarwnych płytek w układach „kobiercowych”, a ponadto ozdobne metalowe balustrady o motywach esownic a także komplet oryginalnej stolarki drzwiowej z rozbudowanymi supraportami i z dekoracyjnym układem płycin – w klatce frontowej o bogatszej ornamentyce. Zachowały się również owalne medaliony na ścianach dekorowane motywami roślinnymi, stanowiące obramienia niezachowanych lamp gazowych. Ponadto przetrwały liczne oryginalne komponenty wykończenia wnętrz mieszkalnych o wysokich walorach artystycznych m.in. intarsjowane parkiety taflowe, zespoły sztukaterii oraz piece o gładkich lub reliefowych kaflach.

Niezależnie od zubożonego wyrazu plastycznego elewacji, kamienica prezentuje wysokie wartości artystyczne i naukowe jako budynek o nieprzekształconej bryle, z zachowanym fragmentarycznie wystrojem zewnętrznym, unikatowym wystrojem przejazdu bramnego oraz licznymi oryginalnymi komponentami eklektycznego wystroju wnętrz.

prof. dr hab. Jakub Lewicki
Mazowiecki Wojewódzki
Konserwator Zabytków

Szukam legalnie czyli jak uzyskać pozwolenie na poszukiwanie zabytków

poniedziałek, 20 stycznia 2020 14:55

Pobierz ulotkę w formacie PDF

Spotkanie informacyjne dotyczące przyznania dotacji

czwartek, 16 stycznia 2020 16:18

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków serdecznie zaprasza na spotkanie informacyjne dotyczące przyznania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków w 2020 roku.

Terminy spotkań:

21.01.2020 r., godz. 16.00 Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Warszawie ul. Nowy Świat 18/20 sala konferencyjna (I piętro)

22.01.2020 r., godz. 11.00 Starostwo Powiatowe w Ciechanowie ul. 17 Stycznia 7 sala konferencyjna (parter)

23.01.2020 r., godz. 11.30 Wyższe Seminarium Duchowne w Płocku ul. Abpa A. J. Nowowiejskiego 2 Sala Biskupów

27.01.2020 r., godz. 11.00 Wyższe Seminarium Duchowne w Radomiu ul. Młyńska 23/25

28.01.2020 r., godz. 10.30 Kuria Diecezjalna Siedlecka ul. Piłsudskiego 62 sala audiowizualna Centrum Charytatywno-Duszpasterskiego Caritas

29.01.2020 r., godz. 11.00 Delegatura Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Ostrołęce ul. Gen. Fieldorfa „Nila” 15 sala nr 66 C (piętro I, wejście lewe)

30.01.2020 r., godz. 11.00 Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Warszawie ul. Nowy Świat 18/20 sala konferencyjna (I piętro)