Kolejny zabytek na Mazowszu

piątek, 14 grudnia 2018 12:23

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków - Jakub Lewicki - wpisał do rejestru zabytków nieruchomych budynek dawnej stajni-wozowni, położony w zespole zabudowy dawnego opactwa kanoników regularnych (obecnie salezjanów) w Czerwińsku nad Wisłą. Budynek gospodarczy powstał prawdopodobnie przed 1612 r. Jest to obiekt wolnostojący parterowy, z dachem dwuspadowym krytym dachówką ceramiczną. Na elewacji zachodniej zachowane są cztery szkarpy oraz kolumnowy portal zamurowanego przejazdu bramnego. Budynek pełni obecnie funkcję mieszkalną w części południowej, oraz widowiskową, jako sala teatralna, w części środkowej, część północną (dawny przejazd bramny) zaadaptowano na kotłownię i magazyn.

Aktualny wygląd obiektu jest wynikiem licznych przebudów, jednak zachował on siedemnastowieczne mury obwodowe (z wyjątkiem ściany północnej). Z tego okresu pochodzi również, znajdujący się na elewacji zachodniej, najcenniejszy element budynku - barkowy portal przejazdu bramnego, flankowany dwiema parami kolumn z trójkątnym naczółkiem. W XIX wieku dokonano adaptacji części budynku na potrzeby mieszkalne. Prawdopodobnie na początku XX wieku podczas prac remontowych dobudowano przypory – szkarpy na elewacji zachodniej. Z tego też okresu pochodzą okna i drzwi wewnętrzne oraz posadzka drewniana części południowej obiektu. Istotne zmiany w strukturze budowlanej obiektu wprowadzono w latach 70. XX w. podczas adaptacji stajni na teatr (m.in. wprowadzono żelbetonowe stropy, nową więźbę dachową wraz z pokryciem z dachówki, wzmocniono fundamenty). Salę widowiskową oddano do użytku w styczniu 1976 roku. Także wtedy przemurowano elewację północną skracając budynek na potrzeby poszerzenia wjazdu na dziedziniec.

Analiza wartości zabytkowych stajni-wozowni wskazuje, że budynek posiada wartość historyczną jako obiekt dokumentujący sposób kształtowania zabudowy gospodarczej towarzyszącej klasztorowi. Jest to również cenny oryginalny element dawnej zabudowy folwarcznej zespołu opactwa kanoników regularnych pochodzący z XVII w. Nieruchomość jest też integralną częścią historycznego założenia oraz stanowi relikt dawnych podziałów funkcjonalnych opactwa. Jako budynek zamykający podwórze, usytuowany na skraju założenia klasztornego o dekoracyjnie ukształtowanej elewacji zachodniej, ma również znaczenie w układzie kompozycji przestrzennej zabudowy wzgórza. Obiekt posiada także dostrzegalne wartości artystyczne wynikające ze wzbogacenia jego architektury o dekoracyjny portal wjazdowy o czytelnych cechach stylowych.

Pawilony dawnego Szpitala Ujazdowskiego w rejestrze zabytków

środa, 12 grudnia 2018 15:46

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków - Jakub Lewicki - wpisał do rejestru zabytków nieruchomych trzy budynki dawnego Szpitala Ujazdowskiego, położone w Warszawie przy ul. Jazdów 5, ul. Jazdów 8a, ul. Jazdów 10a/10b.

Objęte wpisem do rejestru zabytków budynki dawnego Szpitala Ujazdowskiego zostały wzniesione w latach 1894-1896. Zabudowania Szpitala Ujazdowskiego wznoszone były w kilku etapach, a ich forma architektoniczna nawiązywała do rosyjskich koszar wojskowych. Przed 1939 r. na terenie Szpitala znajdowało się 58 budynków. Znaczą cześć budynków rozebrano w pierwszych latach powojennych oraz w związku z budową Trasy Łazienkowskiej, która rozdzieliła teren d. szpitala. Pawilony przy ul. Jazdów 5, 8a i 10a/10b, znajdujące się w północnej części terenu d. Szpitala Ujazdowskiego przywracają pamięć o faktycznej skali tego założenia.

Pawilon przy ul. Jazdów 5 to dwukondygnacyjny budynek pełniący początkowo funkcję lecznicy osób chorych na tyfus. W dwudziestoleciu międzywojennym w budynku miał swoją siedzibę Oddział Radiologii. Po II wojnie światowej w pawilonie umieszczono Szpital Psychiatryczny. Elewacja pawilonu jest ceglana, typowa dla historycznej zabudowy Szpitala Ujazdowskiego. Na podkreślenie zasługuje główne wejście z dekoracyjnym portalem, oprawa otworów okiennych oraz parapety z profilowanymi opaskami podokiennymi. Na cegłach od strony tarasu zachowały się podpisy (Imiona, nazwiska, daty, rysunki) wykonane odręcznie w I połowy XX w.

Budynek przy ul. Jazdów 8a to jednokondygnacyjny pawilon, który początkowo pełnił funkcje magazynowe (do pocz. XX w.) Następnie zaadaptowany został do potrzeb Oddziału Stomatologicznego. Po wojnie w pawilonie urządzono ogólnodostępną łaźnię publiczną. Elewacja, pierwotnie opracowana za pomocą czerwonej cegły. Etapy procesu budowy są czytelne poprzez różne opracowanie łuków nadproży nad oknami oraz odmienne kształtowanie narożników, wyraźne pomimo przesłonięcia elewacji tynkiem.

Budynek przy ul. Jazdów 10a/10b to jednokondygnacyjny pawilon, wzniesiony dla pracowników Szpitala Ujazdowskiego i ich rodzin. W 1947 r. w pawilonie utworzono Przedszkole nr 5 Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Budynek niezmiennie pełni funkcje oświatowe i społeczne. Obecnie sposób ukształtowania elewacji został częściowo zniekształcony ze względu na warstwę termoizolacji. Powojenne przekształcenia budynku nie zatarły jednak jego pierwotnego układu funkcjonalno-przestrzennego.

Pawilony przy ul. Jazdów 5, 8a oraz 10a/10b, powstałe na potrzeby Szpitala Wojskowego posiadają niewątpliwą wartość artystyczną, historyczna i naukową. Stanowią typowy przykład architektury ceglanej o charakterze militarnym z końca XIX w. Zastosowanie analogicznych form kształtowania bryły ww. budynków nie pozbawiło uch jednak indywidualnej formy architektonicznej o wartości artystycznej. Budynki te stanowią świadectwo działalności osób – personelu medycznego, pacjentów, studentów Oficerskiej Szkoły Sanitarnej, a także poszczególnych oddziałów i instytucji. Obejmuje ona czasy zwierzchności władzy rosyjskiej, czasy II Rzeczypospolitej i rozwoju polskiego szpitalnictwa wojskowego oraz okres II wojny światowej. Swoista suwerenność Szpitala wobec władzy okupacyjnej sprawiła, że określany bywał mianem „Rzeczypospolitej Ujazdowskiej”. Ponadto ww. budynki służyć mogą do analizy budownictwa pod kątem ówczesnych regulacji w dziedzinie higieny, przepisów epidemiologicznych, zasad przeciwpożarowych, co sprawia, że mają one wysoki walor naukowy.

Zabytek Zadbany 2019

piątek, 07 grudnia 2018 15:12

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego ogłosiło kolejną edycję konkursu „Zabytek Zadbany”. Nadzór nad konkursem, w imieniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, sprawuje Generalny Konserwator Zabytków. Procedurę konkursową przeprowadza Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Konkurs skierowany jest do właścicieli, posiadaczy i zarządców zabytkowych obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Jego celem jest promocja opieki nad zabytkami i upowszechnianie najlepszych wzorów właściwego utrzymania i zagospodarowania obiektów. Charakter edukacyjny konkursu polega na popularyzacji wiedzy dotyczącej właściwego postępowania z zabytkami architektury podczas ich użytkowania oraz w trakcie przeprowadzanych remontów.

Konkurs realizowany jest w sześciu kategoriach:

• Utrwalenie wartości zabytkowej obiektu
• Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu (w tym założenia dworskie i pałacowe)
  
• Adaptacja obiektów zabytkowych
  
• Architektura i budownictwo drewniane
  
• Architektura przemysłowa i budownictwo inżynieryjne
  
• Kategoria specjalna: właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem

Szczegóły dotyczące konkursu znajdą Państwo na stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Informacje dotyczące procedury konkursowej, regulaminu konkursu i wzoru karty zgłoszeniowej znajdą się na stronie NID w bieżącym miesiącu.