Relikt zabudowy przemysłowej Płocka zabytkiem

piątek, 27 lipca 2018 15:17

Jakub Lewicki – Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków dawną odlewnię (obecnie budynek magazynowy i usługowy), wzniesioną po 1910 r., położoną w Płocku przy ul. Królewieckiej 12 i 12a z uwagi na zachowane wartości historyczne, naukowe i artystyczne.

Dawna odlewnia została wzniesiona jako element fabryki Maurycego Marguliesa. Początki tego zespołu przemysłowego sięgają 1884 r., w którym przy ulicy Tumskiej w Płocku funkcjonowała założona przez płockich ziemian Lejarnia Żelaza, Fabryka Machin i Narzędzi Rolniczych Nitkowski, A. Bom i spółka. Przedsiębiorstwo oferowało maszyny i narzędzia rolnicze, budowę młynów i tartaków oraz motory naftowe. Ze względu na wzrastające zapotrzebowanie na maszyny rolnicze, fabrykę rozbudowywano m.in. o przedmiotowy obiekt. Przed wybuchem II wojny światowej produkowano tu wialnie, koła, wozy i maszyny rolnicze. Fabryka Marguliesa wraz z sąsiednim Zakładem Sarny, została zarekwirowana przez Niemców w 1939 r. Dawna fabryka Marguliesa stanowiła II oddział, w którym produkowano wyłącznie wozy rolnicze i wojskowe. Od kwietnia 1945 r. zaczęła oficjalnie obowiązywać nazwa Płockie Zakłady Maszynowe. Trzy lata później zakłady przemianowano na Fabrykę Maszyn Żniwnych Przedsiębiorstwo Państwowe Wyodrębnione w Płocku, w 1953 r. nadając jej imię Marcelego Nowotki. Fabryka słynęła głównie z produkcji kombajnów „Bizon". Obiekt zmieniał swoje przeznaczenie, a od ok. 2000 r. zaczął pełnić funkcję handlową.

Budynek dawnej odlewni zachował w części autentyczną substancję i formę historyczną z czasu budowy. Jego pierwotna bryła, częściowo artykulacja elewacji, detal architektoniczny i kompozycja wnętrza są wciąż czytelne. Obiekt stanowi relikt zabudowy przemysłowej tej części Płocka – dawnych fabryk maszyn rolniczych, powstających w tym rejonie miasta od 2. poł. XIX w. i prezentuje zanikające techniki budowlane i konstrukcje z 1. ćw. XX w.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Kolejny zabytek architektury kolejowej na Mazowszu

środa, 25 lipca 2018 08:08

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków – Jakub Lewicki wpisał do rejestru zabytków budynek dróżniczówki linii kolejowej Warszawa - Terespol w miejscowości Skruda 75 (pow. miński) wraz z terenem posesji, z uwagi na zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe.

Linia kolejowa Warszawa – Terespol była trzecią linią, po kolei warszawsko - wiedeńskiej i kolei warszawsko - petersburskiej, która powstała na obszarze Królestwa Polskiego. Uroczyste otwarcie całej Drogi Żelaznej Warszawsko – Terespolskiej z udziałem władz Królestwa Polskiego odbyło się we wrześniu 1867 r. Pomysłodawcą i inicjatorem tej inwestycji był Leopold Kronenberg – kupiec, przemysłowiec i bankier, który założył spółkę Towarzystwo Drogi Żelaznej Warszawsko-Terespolskiej. W l. 60. XIX w. Alfons Kropiwnicki architekt warszawski, od 1827 r. budowniczy miasta Warszawy, rozpoczął współpracę z Leopoldem Kronenbergiem, która zaowocowała wykonaniem projektów budynków kolei warszawsko – terespolskiej, tj. dworców I i II kategorii, dróżniczówek także podzielonych na kategorie oraz budynków pomocniczych.

Budynek dróżniczówki w Skrudzie był mieszkaniem i miejscem pracy dróżnika przejazdowego, którego zadaniem była obsługa przejazdów i przejść kolejowych. Obiekt wybudowano latem 1866 r. jako budynek dróżniczy I klasy Drogi Żelaznej Warszawsko – Terespolskiej, z cegły Kawęczyńskich Zakładów Cegielnianych Kazimierza Granzowa wg projektu Alfonsa Kropiwnickiego. Budynek zgodnie z projektem domków dróżniczych I klasy, wzniesiono jako murowany na planie prostokąta z prostokątnym ryzalitem na osi fasady od strony torów. Elewacje budynku są dekorowane lizenami przy narożach. Pierwotna koncepcja architektoniczna, charakterystyczna dla obiektów tej linii kolejowej jest wciąż czytelna. Nie zmieniono konstrukcji dachu. Zachowały się drewniane stropy i oryginalne podłogi z desek, obecnie przykryte wykładziną, a także pierwotny układ wnętrz.

Dróżniczówka w Skrudzie jest ostatnim obiektem na odcinku linii kolejowej Warszawa - Terespol, mającym typowe cechy domku dróżniczego I stopnia. Posiada wartości historyczne, jako relikt związany z początkami kolei warszawsko – terespolskiej i dziejami kolei na Mazowszu. Dróżniczówka jest też jedną z nielicznych zachowanych kolejowych realizacji Alfonsa Kropiwnickiego.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Konkurs „Zabytki z Kulturą”

czwartek, 05 lipca 2018 11:13

Przez całe wakacje od 2 lipca do 31 sierpnia 2018 r. na stronie internetowej Narodowego Instytutu Dziedzictwa – zabytek.pl i na kanale TVP Kultura będzie trwał konkurs „Zabytki z Kulturą”.

Aby wziąć udział w konkursie, należy zarejestrować się w serwisie i za jego pomocą stworzyć propozycję wycieczki szlakiem zabytków, znajdujących się na portalu.

Zgłaszane wycieczki będą oceniane pod kątem zarówno atrakcyjności, konceptu, jak i wkładu własnego np. przygotowanie fotografii, czy ciekawych opisów zabytków wpisanych do rejestru zabytków. Dla laureatów konkursu „Zabytki z Kulturą” przewidziano atrakcyjne nagrody kamery GoPro oraz kamery Cube. Rozstrzygniecie konkursu nastąpi we wrześniu 2018 r.

Regulamin konkursu oraz więcej informacji o konkursie znajduje się na stronie organizatora
https://zabytek.pl/pl/konkurs