Willa Polakiewicz w Józefowie wpisana do rejestru zabytków

poniedziałek, 18 lutego 2019 14:44

W dniu 11 lutego 2019 roku Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków podpisał decyzję o wpisie do rejestru zabytków willi Polakiewicz, wraz z terenem posesji, położonej przy ul. 3-go Maja 106 w Józefowie (powiat otwocki).

Willa Polakiewicz zlokalizowana jest w centralnej części Józefowa, w trzecim kwartale zabudowy na zachód od stacji kolejowej „Józefów”. Prostokątna działka, na której znajduje się budynek, usytuowana jest prostopadle do ulicy 3-go Maja (d. Środkowa), wśród zabudowy mieszkaniowej otoczonej zielenią. Analiza stanu zachowania i architektury istniejącego po dziś dzień obiektu, w powiązaniu z materiałami archiwalnymi, pozwalają stwierdzić, iż powstał on ok. 1925 r. Nieruchomość, oznaczona w księdze hipotecznej jako Willa Polakiewicz, została wydzielona 6.06.1925 r. z osady Europa należącej do Bernarda i Wilhelminy Zoller i sprzedana Jankielowi Polakiewiczowi, zamieszkałemu przy ulicy Gęsiej w Warszawie. Określenie nieruchomości hipotecznej jako willa sugeruje, iż była ona już wówczas zabudowana, bądź wydzielono ją w powiązaniu z planami zabudowy. Wypoczynkowy charakter zamierzenia inwestycyjnego potwierdza inny zapis w księdze hipotecznej, zakazujący wznoszenia na pozostałej części osady Europa fabryk i zakładów przemysłowych zanieczyszczających powietrze i zakłócających spokój (Wykaz hipoteczny, Tom III, Willa Polakiewicz). W okresie powojennym budynek został przekształcony na kwaterunkowy wielorodzinny.

Willa Polakiewicz jest przykładem zabudowy letniskowej charakterystycznej dla Józefowa i okolic doliny rzeki Świder, reprezentującej tzw. styl nadświdrzański. Jednocześnie posiada indywidualny wyraz artystyczny - urozmaiconą, indywidualnie zaprojektowaną bryłę budynku, relacje między korpusem głównym a dwukondygnacyjnymi wykuszami i werandami, zastosowany materiał (drewniane szalowanie) oraz jego kolorystyka, a także detal architektoniczny. Świadome zastosowanie naprzemiennie poziomego i pionowego deskowania tworzącego pasowe układy, dekoracyjnych ornamentów wieńczących kondygnacje oraz wydobycie kolorem podziałów architektonicznych elewacji, stanowi urozmaicenie masywnej bryły oraz nadaje jej elegancki charakter. Zastosowano charakterystyczną dla czasów powstania willi drewnianą stolarkę okienną i drzwiową, piece o białych kaflach pozbawionych dekoracji, drzwi ramowo-płycinowe w opaskach, parapety drewniane na prostych trójkątnych wspornikach. Nie bez znaczenia jest również fakt, iż działka była częścią siedliska tworzącego tzw. osadę Europa, a jedyną pozostałością historycznej zabudowy kwartału pozostaje budynek przy ul. 3-go Maja 106. Na wartość historyczną wpływają również zmiany własnościowe nieruchomości, wiążące dzieje budynku ze społecznością żydowską (w tym mieszkańcem Warszawy Jankielem Polakiewiczem) oraz odzwierciedlające aspiracje jej przedstawicieli do inwestowania na rynku nieruchomości na terenie najpopularniejszych podwarszawskich miejscowości.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Kolejna staromiejska kamienica w rejestrze zabytków

piątek, 15 lutego 2019 15:33

W dniu 21 stycznia 2019 roku Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków podpisał decyzję o wpisie do rejestru zabytków kamienicy położonej przy ul. Krakowskie Przedmieście 29 / Koziej 4.

Pierwotną kamienicę przy ul. Krakowskie Przedmieście 29 / Koziej 4 wybudowano w 1699 r., w roku 1700 dom został powiększony i należał do Cechu Rzeźników. W okresie międzywojennym w budynku mieścił się salon fryzjerski oraz zakład fotograficzny Optofot. Budynek został wypalony podczas powstania warszawskiego. Odbudowę rozpoczęto 21 lipca 1948 r. Kamienica zyskała nowy wystrój. Zmniejszono także ilość kondygnacji w porównaniu do stanu sprzed wojny.

Przedmiotowa kamienica dwufrontowa usytuowana jest na rzucie prostokąta o krótszych bokach w pierzejach zabudowy ulic Krakowskie Przedmieście i Koziej. Zaprojektowana została jako element rozszerzającej się ku północy parceli, z wejściem na klatkę schodową umieszczonym od strony ul. Koziej. Budynek został wzniesiony jako murowany z cegły pełnej ceramicznej, o zwartej bryle, przykryty dachem mansardowym, krytym ceramiczną dachówką holenderką (esówką), z kalenicą podkreśloną gąsiorami. Obiekt o trzech kondygnacjach naziemnych, piwnicy i użytkowym poddaszu wzniesiony jest na ceglanych fundamentach pierwotnej konstrukcji. W osi środkowej drugiej kondygnacji znajduje się ośmiokwaterowe, częściowo przeszklone, okno balkonowe oraz prostokątny balkon z kutą, dekorowaną ornamentalnie balustradą. Okna w najwyższej kondygnacji mają formę zwieńczonych trójkątnymi frontonami lukarn. Stropy Kleina oparte są na oryginalnych belkach pozostawionych w trakcie odbudowy. W jedynej klatce schodowej znajdują się schody o konstrukcji żelbetowej, licowane szarym lastryko. Zachowana jest oryginalna kuta balustrada schodów i bariery przyokienne złożone z przęseł ujętych grubymi prętami o kwadratowym przekroju, wypełnionych trzema tralkami z motywami kul, pąków kwiatów i ślimacznic.

Przedmiotowa kamienica przedstawia niewątpliwe wartości historyczne, artystyczne i naukowe. Jej historyczny plan i lokalizacja dokumentują dawną parcelację jednej z najstarszych części Warszawy, zaś historyzująca forma nawiązuję do przedwojennej szaty architektonicznej ulic Krakowskie Przedmieście i Koziej. Budynek jest integralną częścią uznanego za pomnik historii Traktu Królewskiego. Znajduje się na terenie wpisanym do rejestru zabytków oraz w strefie buforowej części miasta wpisanej w 1980 r. na listę światowego dziedzictwa UNESCO, jako przykład niemal całkowitej rekonstrukcji historycznego centrum miasta ukształtowanego na przestrzeni od XIII do XX w. Dlatego też stanowi cenne świadectwo dzieła powojennej odbudowy. Kamienica jest również wartościowym dokumentem działalności projektowej dwóch wybitnych polskich architektów: Mieczysława Kuźmy i Zygmunta Stępińskiego. Jest to doskonały przykład stosowanych wówczas rozwiązań kompozycyjnych, funkcjonalnych i zdobniczych.

Kolejna praska kamienica w rejestrze zabytków

poniedziałek, 11 lutego 2019 16:40

W dniu 4 lutego 2019 roku Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków podpisał decyzję o wpisie do rejestru zabytków kamienicy z oficyną boczną, położonej w Warszawie w dzielnicy Praga Północ przy ul. Wrzesińskiej 2, wraz z terenem posesji.

Kamienica przy ul. Wrzesińskiej 2 jest jedną z najstarszych, zachowanych na Pradze, murowanych budynków mieszkalnych, tym samym stanowi ceny dokument historii dzielnicy. Wznoszona była w kilku etapach. W roku 1862 na działce rozpoczęto budowę składającą się dziesięcioosiowej, dwupiętrowej kamienicy krytej dachem dwuspadowym, z płytkim gzymsem kordonowym między kondygnacjami oraz wydatnym gzymsem wieńczącym, o zaakcentowanych za pomocą lizen trzech skrajnych osiach w elewacji frontowej. W tym czasie wzniesiono także oficynę poprzeczną.

Działka, po wzniesieniu pierwszej kamienicy, kilkakrotnie zmieniała właścicieli. Nowi nabywcy zdecydowali o rozbudowie budynku o wolnostojącą oficynę, równoległą do budynku frontowego. W 1910 roku działka została ponownie sprzedana, a kamienica frontowa wraz z poprzeczna oficyną została przebudowana i rozbudowana. Ww. prace realizowano w latach 1911-1912, przy zachowaniu m.in. murów obwodowych starszego budynku.

Istotnym aspektem o charakterze historycznym jest powiązanie budynku ze stacjonującymi w Warszawie od czasów rozbioru wojskami Imperium Rosyjskiego. Obecność na terenie Pragi rosyjskich oddziałów wojskowych, w tym Wojsk Miejscowych przy praskim Zbornym Punkcie, powodowały konieczność wynajmowania na cele wojskowe budynków o innym, najczęściej mieszkalnym przeznaczeniu. Tak było również w przypadku budynku przy ul. Wrzesińskiej 2, który w latach 1903 1909 pozostawał w dyspozycji władz wojskowych, a tym samym dokumentuje ważny epizod w historii dzielnicy i jej charakterystyczne zróżnicowanie społeczne.

Pomimo szybkiej rozbudowy Pragi w okresie międzywojennym, kamienica przy ul. Wrzesińskiej była jednym z nielicznych, murowanych budynków znajdujących się w kwartale, co wiązało się z targowym charakterem nabrzeży. W czasie II wojny światowej kamienica została nieznacznie uszkodzona. Forma architektoniczna kamienicy oraz zachowane źródła historyczne umożliwiają prześledzenie dziejów budynku, od jego wzniesienia, poprzez kolejne etapy budowy i zmiany własności kamienicy i posesji.

O wartości naukowej budynku świadczy przede wszystkim zachowana do czasów współczesnych substancja zabytkowa oraz czytelne etapy budowy i rozbudowy budynku. Na szczególną uwagę zasługują relikty najstarszej części kamienicy widoczne w strukturze budowlanej istniejącego obiektu (przebieg połaci dachowych oraz otworów widoczne na południowej ścianie szczytowej kamienicy frontowej, obecność ryzalitów dwóch najstarszych klatek schodowych, kolebkowe przesklepienie pomieszczeń piwnicznych oraz żaglowe sklepienia przęseł przejazdu bramnego), a także oryginalna i rzadko występująca więźba dachowa budynku frontowego, gdzie połączono ze sobą dwa typy konstrukcji, umożliwiając zróżnicowanie kąta nachylenia połaci dachowej. Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.