Kolejna praska fabryka trafiła do rejestru zabytków

środa, 25 listopada 2020 10:07

Podjąłem decyzję o wpisie do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego historycznego zespołu budowlanego dawnych fabryk Koronek i Haftów Adolfa Pypke oraz Armatur i Wyrobów Blacharskich Karola Junga i Ludwika Barwicha, składającego się z oficyny poprzecznej i budynku fabryki, położonych przy ulicy Inżynierskiej 5A i 5B w Warszawie z uwagi na zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe. Postępowanie przeprowadzone zostało na wniosek Towarzystwa Przyjaciół Pragi.

Duża posesja przy ul. Inżynierskiej, należała w początkach XX w. do braci Jungów: Karola, Henryka i Aleksandra, została podzielona ok. 1900 roku. Karol i Henryk byli też założycielami fabryki wyrobów blacharskich produkującej m.in. wanny, urządzenia kąpielowe, obróbki blacharskie i rynny. Obok funkcjonował drugi zakład – założona w 1892 r. odlewnia metali połączona z niklownią. Te z kolei były własnością braci Aleksandra i Henryka Jungów oraz Ludwika Barwicha. Od 1932 do 1933 r. działała tu spółka kierowana przez inżynierów Antoniego Kocjana i Jerzego Wędrychowskiego o nazwie Warsztaty Szybowcowe w Warszawie. W warsztatach powstał prototyp szybowca szkolnego konstrukcji drewnianej. Powstał tu również prototyp szybowca „Komar”. W 1938 r. na terenie działała także Fabryka Koronek i Haftów Adolfa Pypke. W zakładzie wyposażonym w silnik elektryczny pracowało 36 pracowników. Po wojnie w oficynie Fabryki Koronek funkcjonowała Odzieżowa Spółdzielnia Pracy „Mazowszanka”.

Historyczny zespół budowlany dawnych fabryk Koronek i Haftów Adolfa Pypke, Armatur i Wyrobów Blacharskich Karola Junga i Ludwika Barwicha znajduje się w południowej części dzielnicy Praga-Północ. Posadowiony jest na tyłach frontowego budynku mieszkalnego przy ul. Inżynierskiej 5, wybudowanego po II wojnie światowej na niezabudowanej dotąd części posesji. Dostęp do zabudowań fabrycznych możliwy jest jedynie poprzez znajdujące się w budynku frontowym przejście bramne. Budynki posadowione są na długiej, prostokątnej posesji. Zespół składa się z poprzecznej oficyny mieszkalnej Karola Junga rozciągającej się na całej szerokości działki oraz budynku pofabrycznego, ustawionego równolegle za nią.

Warto zabytkowa przedmiotowego zespołu zabudowy, głównie historyczna, wiąże się z działalnością dawnych fabryk Koronek i Haftów Adolfa Pypke oraz Armatur i Wyrobów Blacharskich Karola Junga i Ludwika Barwicha, a tym samym z przemysłową tradycją Pragi-Północ, a także z historią samych właścicieli fabryk: filantropów i przedsiębiorców aktywizujących rozwój ówczesnych przemysłowych części Warszawy, wspomagających też działania warszawskich organizacji społecznych. Karol Ludwik Barwich był członkiem oddziału zawodowego wykształcenia ślusarzy przy Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej w Warszawie. Budynek produkcyjny jest obecnie rzadkim przykładem występującej niegdyś często podwórzowej zabudowy fabrycznej, zaś oficyna poprzeczna posiada istotne wartości typologiczne dokumentując typ podwórzowej oficyny mieszkalnej charakterystyczny dla początku XX w., wzniesionej jako zaplecze mieszkalne budynku produkcyjnego. Choć wskazane budynki posiadają skromną stylistykę, jest ona jednocześnie reprezentatywna dla budownictwa z tego okresu, a tym samym może stanowić przedmiot badań nad charakterem i rozwojem budownictwa na terenie Pragi. Należy podkreślić również fakt zachowania rosyjskojęzycznego napisu pochodzącego sprzed 1915 r. na elewacji budynku pofabrycznego, stanowiące świadectwo procesów rusyfikacyjnych na terenie Warszawy i cenny dokument przemian historycznych.

Nie żyje Pan Antoni Oleksicki

wtorek, 17 listopada 2020 10:32

Z dużym smutkiem dowiedziałem się o nagłej i niespodziewanej śmierci Antoniego Oleksickiego, wieloletniego pracownika służb konserwatorskich, także długoletniego pracownika Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i zastępcy Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Miałem zaszczyt wiele lat znać Antoniego Oleksickiego i z nim współpracować. Wspominam jego zaangażowanie i oddanie zabytkom.

Rodzinie składam głębokie wyrazy współczucia, a wszystkim współpracownikom, oby zawsze pozostał w naszej pamięci.

Prof. dr hab. Jakub Lewicki
Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków

Zespół budowlany dawnej Fabryki Cukrów F. Anczewskiego przy ul. 11 Listopada 10A w Warszawie został wpisany do rejestru zabytków

wtorek, 17 listopada 2020 09:21

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego historyczny zespół budowlany dawnej Fabryki Cukrów F. Anczewskiego, składający się z oficyn południowo-wschodniej i południowo-zachodniej oraz budynku piekarni, wraz z terenem posesji, położony przy ul. 11 Listopada 10A w Warszawie, z uwagi na zachowane wartości historyczne, artystyczne i naukowe.

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego historyczny zespół budowlany dawnej Fabryki Cukrów F. Anczewskiego, składający się z oficyn południowo-wschodniej i południowo-zachodniej oraz budynku piekarni, wraz z terenem posesji, położony przy ul. 11 Listopada 10A w Warszawie, z uwagi na zachowane wartości historyczne, artystyczne i naukowe.

Wyroby fabryki takie jak m.in. biszkopty, cukry i czekolada sprzedawane były w Śródmieściu, w sklepach firmowych na ul. Niecałej i ul. Marszałkowskiej. W latach 1900-1925 właścicielem zakładu był Teodor Lissowski, za jego czasów firma działająca wciąż pod dawną nazwą zatrudniała ok. 100 pracowników. W 1955 r. zespół przeszedł na własność Skarbu Państwa.

Historyczny zespół budowlany dawnej Fabryki Cukrów F. Anczewskiego znajduje się w południowej części dzielnicy Praga-Północ, na tyłach budynku mieszkalnego przy ul. 11 Listopada 10, wybudowanego współcześnie na miejscu dawnej drewnianej kamienicy. Budynki posadowione są na nieregularnej posesji, a ich lokalizacja dopasowana jest do jej kształtu. Zespół składa się z oficyny przylegającej do południowo-wschodniej granicy działki z niewielkim ukośnie dostawionym skrzydłem przylegającym do szczytu działki od strony północno-wschodniej, mniejszej oficyny dostawionej do południowo-zachodniej krawędzi posesji oraz wolnostojącego budynku piekarni.

Wszystkie budynki zespołu są murowane z cegły ceramicznej pełnej na zaprawie wapiennej, posadowione na ceglanych cokołach, nakryte dachami krytymi papą na pełnym deskowaniu. Większość okien w budynkach zespołu zachowała się w oryginalnej formie z oryginalnymi klamkami, zawiasami i okuciami. Drzwi we wnętrzach zostały w dużej mierze wymienione na współczesne, zachowały się pojedyncze egzemplarze drewnianych drzwi ramowo-płycinowych i profilowane odrzwia oraz drzwi deskowe w piwnicach.

Zabudowa zespołu zachowała w znacznym stopniu pierwotną formę architektoniczną. Na walory artystyczne budynków składają się motywy zdobnicze charakterystyczne dla budownictwa ceglanego takie jak ceglane gzymsy z motywami kostkowymi, zwieńczenia okien i drzwi z klińcowymi zwornikami, doświetlenie wnętrz wysokimi wielokwaterowymi oknami czy pionowe podziały elewacji w formie masywnych lizen. Walory artystyczne dostrzegalne są również w konsekwentnie zastosowanej skali zabudowy oraz jej układzie dostosowanym do nieregularnego kształtu działki.

Historyczna wartość przedmiotowego zespołu wiąże się z działalnością Fabryki Cukrów F. Anczewskiego i przemysłową tradycją Pragi-Północ. Stanowi on świadectwo zamkniętej już epoki w rozwoju architektury i urbanistyki tej części miasta oraz cenny dokument historii ulicy oraz jej rozwoju budowlanego, a także istotne źródło wiedzy na temat historii architektury przemysłowej łączącej w sobie funkcjonalność z cechami stylistycznymi tradycyjnej architektury ceglanej,

Zespół, będący reliktem zabudowy postindustrialnej, posiada również walory naukowe, jako przedmiot badań historii ceglanego budownictwa przemysłowego. Źródłem walorów poznawczych przedmiotowego zespołu jest jego warstwa materialna: technologia wykonania, użyte materiały budowlane, detal architektoniczny typowy dla architektury przemysłowej początku XX wieku, jak również zastosowane rozwiązania techniczne i funkcjonalne. Zabudowa dawnej fabryki jest również źródłem wiedzy na temat historii Pragi, jej przemysłowej przeszłości oraz związanych z nią osób i zakładów produkcyjnych.

Decyzja wpisu do rejestru zabytków jest ostateczna. Strony zrzekły się prawa do wniesienia odwołania.